Dopamin Detoksu Nedir? Nasıl Uygulanır?
Ne zamandır kitap okuma alışkanlığını kaybettiğini düşünüyor musun? Sıkılmaya tahammülün yok ve kendini en ufak boşlukta elini telefonuna atmış halde mi buluyorsun? Bir konunun detaylarına inmek yerine bilgileri hap şeklinde en hızlı yoldan almayı mı tercih etmeye başladın? Örneğin, eskiden izlediğin uzun belgesellerin yerini artık YouTube’da vloggerların çektiği kısa videolar almış olabilir. Peki, bu durumun hayatında yarattığı tahribatlar hakkında hiç düşündün mü? Öyleyse seni, dopamin detoksunun derinliklerine davet ediyoruz. Dopamin detoksu nedir? Dopamin detoksu nasıl uygulanır? Tüm soruların cevabını bu yazımızda bulacaksın.
Teknolojinin gelişmesiyle her şeyin hız kazandığı ve ulaşılabilir olduğu dijital çağın pek çok yararı olduğu gibi hayatlarımızdan götürdükleri de bir o kadar fazla. Uyku ve kaygı bozukluğu, gerginlik, stres, kronik yorgunluk, umutsuzluk halinin sebeplerinden biri çok yakınında. Ancak suçu teknolojiye atmak yerine, çok geç kalmadan kendi eğilim ve alışkanlıklarımız üzerine düşünmeye başlamalıyız. Sosyal medyada yaptığımız gezintiler başta olmak üzere, dijital içerik platformları, sosyalleşme, alışveriş, eğlence ve oyun oynamak amacıyla karşısına geçtiğimiz ekranlar beyin kimyamızı etkiliyor. Çünkü, bu esnada salgılanan dopamin hormonu; sinir hücreleri arasındaki iletişimi sağlarken haz alma ve ödül ile ilgili süreçlerimizde de etki sahibi. Biz, efor sarf etmeden ve kontrolsüzce bu eylemleri gerçekleştirdikçe haz alacak, dopamin salgıladıkça daha fazla hazza ihtiyaç duyacağız. Dopamine karşı tolerans geliştirmek de bir diğer deyişle o eylemlere bağımlılık kazanmak oluyor. Anlayacağın, benzer durum alkol ve yeme bağımlılığı gibi durumlar için de geçerli.
Son dönemde, internet bağımlılığı üzerine olan yayınların ve bağımlılık çalışmalarını bu yönde geliştiren uzmanların ne kadar arttığını fark etmişsindir. “Sorun varsa çözümü de vardır” mottosundan hareketle çaresiz olmadığımızı bilmelisin. Bu uzmanlara danışabileceğin gibi dopamin detoksu yaparak zihnini arındırabilir ve dinlendirebilirsin. Alışkanlıklarına sınırlar koymak ve farkındalık sahibi olduğun anların süresini artırmak başta zorlayıcı gelse de emin ol zamanla alışacaksın.
Dopamin Nedir?
Beynin ödül hormonu olarak bilinen kimyasaldır. Sinir hücreleri arasında bilgi taşır; hareket koordinasyonu sağlama, hafıza, öğrenme, motivasyon, dikkat ve odaklanma, uyku düzeni, stres seviyesi üzerinde etkileri vardır. Fazla salgılanması durumunda kaygı seviyesinin yükselmesi gibi sorunlar görülebilir.
Kısacası, sana keyif veren bir şey yaptığında beynin dopamin salgılar ve kendini daha mutlu hissedersin. Ancak tolerans geliştirdikçe motive olmak için daha fazla dopamine ihtiyaç duyarsın. Daha önce bahsettiğimiz eylemler sana kısa vadede mutluluk verse de uzun vadede seni tatminsizliğe ve huzursuzluğa götürür.
Dopamin Detoksu Nasıl Yapılır?
Dopamin detoksu kavramı, Psikolog Dr. Cameron Sepah ile popüler oldu. Detoksla birlikte zamanını alan ve bağımlılık geliştirdiğin dijital uyaranlardan aşama aşama uzaklaşman bekleniyor. Bunun için gün içinde neye, ne kadar zaman ayırdığını hesap ederek başlayabilir; telefonundaki planlayıcılar ya da kalem kağıt aracılığıyla günlük rutinlerini not edebilirsin. Sosyal medya ve dijital platformlarda, alışveriş sitelerinde vb. geçirdiğiniz zamanı tespit etmek için telefonunda tasarlanmış özelliklerden de yararlanabilirsin. Bu özellikler, uygulama içi kullanımlara zaman kısıtlamaları koymanı da sağlar.
Örneğin; güne başlarken ya da günü bitirirken sosyal medya hesaplarını, mesajlaşma uygulamalarını, haber sitelerini kontrol etmeden önce kitap okuyabilir, nefes egzersizleri, meditasyon, yoga ya da spor yapabilirsin. Geçici mutluluklardansa bu eylemlerin sana uzun vadede sağladığı fayda çok daha yüksek olacaktır. Telefonunla daha az zaman geçirmek için alarm konusunda da eskiden olduğu gibi başucu saatlerden yararlanman mümkün.
Dopamin Detoksuna Dair Öneriler
Dr. Sepah, “The Definitive Guide to Dopamine Fasting 2.0 — The Hot Silicon Valley Trend” isimli makalesinde; dopamin detoksunu gün sonunda 1-4 saat arası, hafta sonu bir gün, her üç ayda bir hafta sonu ya da her yıl bir hafta uygulayabileceğimizi belirterek detoksa günde bir saatle başlayıp, sonuçtan memnun kaldıkça süreyi artırabileceğimizi de ekliyor. Telefon bildirimlerini akşam yemeğinden sonra bir süreliğine kapatmak da yapabileceklerinden. Son bir bilgi daha: Teknolojinin merkezi kabul edilen ABD’deki Silikon Vadisi çalışanlarının da bu detoksu uygulayarak günlük rutinlerinde bağımlılık yaratan, özel hayatlarını ve iş performanslarını etkileyen aktiviteleri kontrol altında tutmaya çalıştıkları biliniyor.
“Dopamin detoksu nasıl uygulanır?” sorusunun izinden gittiğimiz detaylı yazımızla bağımlılıklarından kurtulmanın ve zihninizi arındırmanın yollarını uygulamak için geç kalma.
