Çoğunlukla doğal yollarla oluşan ormanlar; başta ağaçlar olmak üzere, çalılar, otsu bitkiler, mantarlar, hayvanlar gibi geniş bir ekosistemi barındırır. Ormanların varlığı, dünya üzerindeki canlıların nefes alması, yaşamlarını sürdürebilmesi için olmazsa olmazdır. İnsan hayatı için de anlamlı ve kritik önemde olan ormanların, en büyük tehdit unsurlarından biri ise yangınlar. Doğal sebepler ya da insan faktörüyle ortaya çıkabilen orman yangınları; dünya genelinde ekolojik yıkımlara, iklim değişikliklerine ve kuraklığa neden oluyor. Bir diğer yandan, geçimini ormancılıkla ve hayvancılıkla sağlayan insanların üretimleri ve geçim kaynakları zarar görüyor.
Ormanların korunması; dünyanın nefes alması, ekosistemin sürdürülebilirliği, canlıların fiziksel ve psikolojik bütünlüğün korunması bakımından da önemlidir. Bu yazımızda; dünya genelinde tehdit altında olan ormanları nasıl koruyabileceğimizi, hangi önlemlerin alınması gerektiğini, kişisel bazda bizlere ne görevler düştüğünü aktaracağız. Orman yangınlarına karşı alınacak önlemlerden bahsetmeden önce bu yangınların olası sebeplerine kısaca değinmek de iyi olabilir.
Orman Yangınlarının Sebepleri Neler?
- Sigara izmaritlerini ve kibritleri yere atmak, çevre kirliliğine neden olurken sönmemiş izmarit ve kibritler orman yangınlarını doğurabilmektedir.
- Ormanlarda yakılan piknik, mangal ateşleri ve bu ateşlerin söndürülmeden bırakılması,
- İstenmeyen otların orman içinde ya da çevrelerindeki tarlalarda yakılması,
- Eğlence, gösteri, ısınma, aydınlanma amaçlı ateş yakılması,
- Çocukların ateşle oynaması,
- Ormanlara ve çevrelerine bırakılan, başta cam ve plastik olmak üzere çöpler,
- İklim değişikliği nedeniyle görülen küresel ısınma,
- İnsanların gizlemek istediği kanunsuz işler için kasıtlı olarak yangın çıkarması,
- Tarlalarını genişletmek isteyenlerin çıkardığı ufak yangınlar sonucu yangının kontrolden çıkması,
- İntikam almak ya da bir şeyi sabote etmek isteyenler nedeniyle orman yangınlarının çıktığı görülür.
Orman Yangınlarına Karşı Alınabilecek Önlemler Nelerdir?
- Ormanlarda ateş yakılmamalı,yere izmarit ve kibrit atılmamalı, bu eylemleri yapanlar uyarılmalıdır.
- Güneş ışığı için büyüteç görevi gören cam materyaller alev oluşmasına neden olabileceğinden ormanlara cam ve cam kırıkları başta olmak üzere çöp bırakılmamalıdır.
- Ormanda ateş yakılmamasını ve dolayısıyla mangal yapılmaması gerektiğini belirtmiştik. Bunun başlıca nedenlerinden biri de mangalın ihmalsizliklere sebep olabileceği. Örneğin, söndürülmeden dökülen mangal külleri çimenleri tutuşturarak yangına sebep olabilir.
- Yangın riskinin yüksek olduğu kurak havalarda orman giriş çıkışlarının engellenmesi yararlı olabilir.
- Özellikle ormanlık alana yakın yaşayan insanlar başta olmak üzere, halk ve ormanda çalışanlar, bilim insanları ve yetkililer tarafından orman yangınlarına karşı bilgilendirilmeli ve uyarılmalıdır.
- Yangının fazla büyümesini önlemek adına, görülen en ufak bir ateşte orman yangınları için acil ihbar hattı olan 177 aranmalıdır.
- Orman yangınlarını söndürmekle görevli personeller müdahale konusunda donanımlı, bilgi sahibi olmalı, yangın çıkma riski yüksek olan bölgelerin tespiti yapılarak buna yönelik önlemler alınmalıdır.
Başta da söylediğimiz gibi orman yangınları yalnızca insanların değil, dünya üzerindeki biyolojik çeşitliliğin devamlılığını sağlayan en önemli ekosistemlerden biridir. Ayrıca, binlerce canlıya ev sahipliği yapan ormanların yok olması sel, toprak kayması, hava kirliliği gibi başka pek çok felaketi de beraberinde getirir. Diğer tüm felaketlerde olduğu gibi orman yangınları konusunda bilinçlenmek, önleme konusunda eğitimler almak ve bu eğitimleri talep etmek her birimizin sorumluluğu olmalı.
Yangından zarar gören ağaç, bitki ve hayvanların kurtarılması, tedavisi ve rehabilitasyonu, insanların maddi kayıplarının tespiti ve onarılmasının yanı sıra yaşadıkları travmalar sonucu görmeleri gereken psikolojik destek de olayın ciddi ve göz ardı edilmemesi gereken bir başka boyutudur.
